Jak zadbać o dynamikę i ekspresję wypowiedzi?
To pytanie, które mogą sobie zadawać osoby przekonane, że mówią monotonnie, bez energii, mało ekspresyjnie. Takie monotonne brzmienie rzeczywiście może być przeszkodą, gdy zależy nam na zwróceniu i utrzymaniu uwagi odbiorców, przekonaniu ich i zaangażowaniu.
Poniżej znajdziesz wskazówki, na co zwrócić uwagę, by łatwiej było tę monotonię wyeliminować. Na dynamikę i sugestywny, ekspresyjny przekaz wpływa bowiem znacznie więcej elementów niż tylko szybsze tempo mówienia i większa siła głosu, jak niektórym mogłoby się wydawać.
Oto one:
- Siła i swoboda głosu.
Twój głos powinien mieć odpowiednią siłę. Zbyt ciche mówienie na ogół skutkuje wrażeniem niepewności, wycofania, braku zaangażowania, zwiększa poczucie monotonii. Warto więc zadbać o to, aby głos tworzyć swobodnie, bez nadmiernych napięć w ciele, bez ściskania gardła, tłumienia wypowiadanych słów w niedostatecznie otwieranych podczas mówienia ustach. Taka emisja głosu nie tylko da Ci mocniejsze, a przy tym naturalne brzmienie, ale też sprawi, że Twój głos będzie miał energię i swobodę, której potrzebujesz, by oddać swoje zaangażowanie i by zaangażować słuchaczy. Da Ci też większe mozliwości zmiany natężenia dźwięku, która to umiejętność też jest niezywkle ważna.
- Tempo mówienia.
Jak już wspomniałam, szybkie tempo nie gwarantuje nam lepszej dynamiki i lepszego odbioru. Raczej pogarsza dykcję, uniemożliwia dobrą intonację, modulację głosu.
Twoja wypowiedź będzie bardziej dynamiczna nie wtedy, gdy jednym tchem w jak najkrótszym czasie wyrzucisz z siebie wszystko, co masz do powiedzenia, ale wówczas, gdy będziesz to tempo różnicować. Czyli w np. zwalniać w bardziej istotnych fragmentach, by podkreślić wagę tego, co mówisz, oraz przyspieszać tam, gdzie przedstawiasz mniej istotne treści.
- Akcent wyrazowy.
To kolejny ważny element wpływający na ekspresję, a niestety, mam wrażenie, dość często niedoceniany.
Prawidłowe i wyraźne akcentowanie wyrazów czyli mocniejsze, dłuższe, wyższe wypowiadanie akcentowanych sylab, sprawia, że w Twoim głosie pojawia się ruch. Jeśli mówimy tak, że każda sylaba ma tę samą wysokość (na tym samym tonie), to rzeczywiście pojawia się MONOtonia. Jeśli natomiast różnicujemy wysokość wypowiadanych sylab (a różnicujemy, gdy dobrze akcentujemy), to nasz sposób mówienia ożywa. Dodatkowo wypowiedź staje się bardziej rytmiczna, a słuchaczom łatwiej wyłowić poszczególne wyrazy z ciągu mownego.
- Akcent logiczny.
Podkreślanie głosem tego, co uważamy za istotne , nie tylko ułatwia nadawcom lepsze oddanie intencji, a słuchaczom zrozumienie i zapamiętywanie komunikatu, , ale też pozwala na lepsze zróżnicowanie linii melodycznej. Żeby bowiem podkreślić jakieś słowo lub kilka słów, musimy je wypowiedzieć nieco wyżej (albo wręcz przeciwnie – niżej), mocniej, głośniej. A to powoduje, że nawet jeśli jesteśmy osobą oszczędną w modulowaniu głosu i wykorzystywaniu jego melodii, ta bogatsza melodia w naszej wypowiedzi się pojawi.
5. Właściwa intonacja, czyli wznoszenie głosu tam, gdzie myśl kontynuujemy (antykadencja), obniżanie tam, gdzie tę myśl kończymy (kadencja), czy też stosowanie środków takich jak pólkadencje. To może się wydawać skomplikowane, ale sprowadza się w zasadzie do jednego – trzeba słuchaczom poprzez te zmiany intonacyjne pomóc w nadążaniu za tokiem wypowiedzi, dać jasno znać, gdzie mogą się spodziewać rozwinięcia jakiegoś wątku, a gdzie ten watek kończymy. Takie zmiany wysokości głosu (podkreślę – uzasadnione i nieprzesadzone) czynią nasz przekaz nie tylko łatwiejszym do przyjęcia, ale też bardziej dynamicznym.
- Stosowanie pauz.
Zachęcam do tego, by pozwalać sobie na pauzy, które powiązane z właściwą intonacją i akcentowaniem naprawdę mogą bardzo pozytywnie wpłynąć na przekaz. Oczywiście, nie powinniśmy przesadzać ani z długością, ani też z nagromadzeniem pauz. Długa pauza po każdym niemalże wypowiedzianym słowie raczej pozbawi naszą wypowiedź dynamiki, niż tej dynamiki doda. Musimy też uważać, by nie wypełniać pauz dźwiękami namysłu.
Na koniec chcę jeszcze bardzo wyraźnie podkreslić, że wymienione środki ekpresji należy stosować tak, by zachować naturalność. Nie przekonamy do siebie słuchaczy, gdy w naszym głosie zamiast swobody i energii będzie słychać udawany, sztuczny entuzjazm, gdy modulacja będzie przesadzona, zmiany wysokości i siły głosu nieuzasadnione i zbyt duże, akcent przerysowany, nienaturalny, a pauzy zbyt długie i obecne w nadmiarze.
Jednak żeby odkryć, gdzie w pogoni za dynamiką możemy stracić naturalność, trzeba ćwiczyć – szukać optymalnego brzmienia, sprawdzać, z czym się czujemy dobrze, a z czym nie do końca. Czasem warto się też w trakcie ćwiczeń zbliżać do granicy przesady, by potem tej granicy pilnować i nie przekraczać. Dobrze jest się w trakcie tych ćwiczeń nagrywać, a potem odtwarzać i weryfikować, czy to, co wydawało nam się podczas mówienia przesadą, rzeczywiście ną było.
I właśnie takich udanych ćwiczeń życzę. 🙂
